Postępowanie sądowe może nieść za sobą straty finansowe, często dużo bardziej dotkliwe niż można się spodziewać. Dlatego warto zapoznać się z możliwością redukcji ewentualnych kosztów sądowych, jaką daje przywilej zwolnienia od kosztów sądowych.
Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu cywilnym reguluje ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Zgodnie z jej zapisem, Sąd może zwolnić stronę postępowania od kosztów sądowych w całości lub tylko w części.
W pierwszym przypadku strona postępowania zostaje całkowicie zwolniona z obowiązku dokonania opłat sądowych, które wraz ze stosowną decyzją obciążają Skarb Państwa. W drugim natomiast obowiązek uiszczenia stosownej opłaty jest również pochodną decyzji Sądu, który decyduje o wymiarze kosztów spoczywających na stronie postępowania. Częściowe zwolnienie z kosztów sądowych może odnosić się zarówno do ułamka/procentu regulaminowej kwoty, pojedynczych opłat lub wydatków składających się na całość obligatoryjnych kosztów. Co ciekawe, zwolnienie od kosztów sądowych nie dotyczy zwrotu kosztów postępowania dla przeciwnika procesu sądowego.
O zwolnienie od kosztów sądowych może domagać się każda osoba fizyczna, gdy złoży oświadczenie informujące o tym, że uiszczenie kosztów sądowych narazi na uszczerbek utrzymanie konieczne siebie i własnej rodziny. Podobnie jest w przypadku osób prawnych czy jednostek organizacyjnych posiadających zdolność prawną. Wniosek zgłoszony w formie ustnej podczas posiedzenia lub pisemnej, co rekomendują prawnicy, powinien zawierać następujące elementy:
• odpowiedni tytuł pisma – „wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych”,
• dane kontaktowe osoby składającej wniosek,
• wskazanie przeciwnej strony procesu,
• wskazanie sądu, do którego wnosi się pismo,
• wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, precyzujący formę zwolnienia, o jakie strona postępowania się ubiega – całkowite lub częściowe – który można pobrać z oficjalnej strony Ministerstwa Sprawiedliwości,
• oświadczenie o trudnej sytuacji finansowej – również dostępne na oficjalnych serwerach Ministerstwa Sprawiedliwości,
• podpis strony postępowania,
• załączniki (wypełniony druk oświadczenia o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania oraz dokumenty wykazujące sytuację majątkową i wysokość dochodów wnioskodawcy, np. PIT, oświadczenie pracodawcy, decyzja organu administracyjnego).
Warto zauważyć, że wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych nie podlega opłacie sądowej i powinien zostać złożony w ciągu tygodnia. Sąd może go odrzucić w przypadku, gdy uzna, że jest bezzasadny, zawiera błędy formalne lub pojawiły się wątpliwości dotyczące stanu posiadania majątkowego wnioskodawcy. Od decyzji sądu przysługuje zażalenie.
Zwolnienie od kosztów sądowych w postępowaniu karnym reguluje rozdział 69 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego. Podobnie jak w przypadku postępowania cywilnego, o zwolnienie od kosztów sądowych może domagać się osoba fizyczna, narażająca siebie oraz najbliższą rodzinę na uciążliwe konsekwencje bytowe. Procedura wnioskowania o zwolnienie od kosztów sądowych jest w tym przypadku taka sama, jak w postępowaniu cywilnym.
Zdjęcie główne: EKATERINA BOLOVTSOVA/pexels.com
